Wil je actieve deelnemers? Zet je stoelen dan goed neer!

Wat de opstelling van je stoelen doet met de impact van je bijeenkomst.

Je gaat een presentatie of een training geven, zoals je dat al zo vaak hebt gedaan. Je arriveert op de locatie, kijkt een beetje rond, pakt je spullen uit, zet de stoelen klaar voor je deelnemers, probeert met man en macht de beamer aan de praat te krijgen, schenkt een kopje koffie in voor jezelf en dan ben je klaar om te beginnen. Denk je… 

 

Maar wist je dat een van bovenstaande stappen, die je zo routinematig doet, van groot belang is voor het al dan niet slagen van de bijeenkomst? En nee, dan bedoel ik niet je kopje koffie, maar de manier waarop je de stoelen in de ruimte neerzet. 

 

Bij binnenkomst geef je met de stoelopstelling direct een signaal af aan je publiek; wordt het een actieve of passieve bijeenkomst? 

Hieronder heb ik de meest voorkomende stoelopstellingen voor je uitgetekend en leg ik je uit wat dit doet met de sfeer van je presentatie of training. 

De 'Artiest'

We beginnen met een voor ons allemaal bekende opstelling; de stoelen staan in rijen opgesteld en de spreker neemt voor de groep plaats. Dit kan een hoorcollege zijn, een optreden van een cabaretier of lezing op een conferentie. De kenmerken van deze opstelling zijn:

 

  • Passief. Het publiek is er voornamelijk om te luisteren, iets te leren of te genieten. Er is weinig interactie en het is vaak ingestoken als een monoloog. 
  • Hiërarchie. Er is veel afstand voelbaar tussen het publiek en de spreker. Hierdoor wordt de spreker 'onbereikbaar' wat kan zorgen voor een gevoel van hiërarchie en overwicht. 
  • Afdwalen. Door het onpersoonlijke karakter van deze opstelling is het voor luisteraars heel makkelijk om af te dwalen en met andere dingen bezig te zijn, zonder dat de spreker dat in de gaten heeft.
  • Anonimiteit. Voor mensen die wat meer verlegen of terughoudend zijn is dit de perfecte opstelling. Je kunt verdwijnen in anonimiteit, maar toch aanwezig zijn. En met weinig tot geen interactieve onderdelen hoef je niet bang te zijn dat je er uitgepikt wordt om op te staan en een vraag te beantwoorden. 

De 'Leerkracht'

Een minder gebruikte opstelling is De 'Leerkracht'. De stoelen staan twee aan twee in rijen en vaak met tafels erbij. Deze opstelling nodigt uit tot luisteren en werken. De kenmerken zijn:

 

  • Passief/actief. De luisteraars zitten allemaal met hun gezicht naar de spreker gericht. Dit nodigt uit tot aandachtig luisteren. Maar door de luisteraars in tweetallen te plaatsen is het ook makkelijk om snel te overleggen of opdrachten in samenwerking te doen.
  • Hiërarchie. Het is duidelijk dat de focus ligt bij degene die voor de groep staat. De spreker bepaalt of er actief meegedaan kan worden of dat er alleen geluisterd mag worden.
  • Overzicht. Door de twee-aan-twee rijen is het overzicht voor de spreker heel duidelijk en zie je direct wie zijn of haar aandacht er niet bij kan houden. 

De 'Vriend'

De 'Vriend' is een heel persoonlijke en intieme opstelling. Hierbij maakt de spreker onderdeel uit van de groep en zorgt er zo voor dat er een connectie ontstaat met de deelnemer. Kenmerken zijn:

 

  • Geen hiërarchie. Door met de deelnemers in een cirkel te zitten geeft de spreker aan een van hen te zijn en heeft meer een begeleidende en licht sturende rol in de bijeenkomst. Vaak gaat dit gepaard met veel vragen stellen, openhartige conversaties en niet oordelen. 
  • Oogcontact. De deelnemers kunnen elkaar allemaal zien en oogcontact maken. Dit zorgt ervoor dat iedereen zich betrokken voelt bij het gesprek.
  • Actief. De bijeenkomst is zeer actief en je hebt als deelnemer niet de kans om af te dwalen of anoniem te blijven. Dat maakt sessies in deze opstelling vaak zeer intensief.

De 'Baas'

Deze opstelling kennen we allemaal en wordt vaak gebruikt bij zakelijke bijeenkomsten. Er is duidelijk één leidersfiguur aanwezig; namelijk de spreker. Deelnemers nemen plaats aan een tafel en de onderwerpen zijn vaak serieus en feitelijk van aard. Kenmerken zijn:

 

  • Hiërarchie. Er is duidelijk sprake van rangorde. Hoe die hiërarchie precies in elkaar zit verschilt per situatie, maar op deze afbeelding is er één persoon die de leiding heeft over het gesprek en bepaalt wie er iets mag inbrengen en wanneer. 
  • Passief/actief. Afhankelijk van de hoeveelheid mensen is het bij deze opstelling niet zo makkelijk om af te dwalen of niet mee te doen. Er worden vragen gesteld en er wordt gediscussieerd. Toch heeft het ook een passief element, want je kunt alleen met de persoon naast je overleggen en alleen op de daarvoor bestemde momenten. 
  • Tafel. Dit is geen detail. Het feit dat er een tafel tussen de deelnemers in staat maakt dat er een bepaalde afstand wordt gecreëerd. Daarnaast nodigt een tafel uit tot het uitspreiden van je spullen; mappen, laptops, documenten, autosleutels, etc. Dit geeft een rommelig beeld en vooral een open laptop voor je neus hebben kan een enorme afleiding zijn. 

De 'Sportcoach'

De 'Sportcoach' is een veelgebruikte opstelling. Deelnemers zitten in een halve cirkel om de workshopleider, coach of spreker heen. Dit heeft de volgende kenmerken:

 

  • Teamgevoel. De deelnemers kunnen elkaar allemaal zien en worden uitgenodigd om met elkaar te praten. Je kunt moeilijk afdwalen, omdat je dan je 'team' in de steek laat en niet meer meedoet. 
  • Hiërarchie. Ondanks dat de coach/spreker dicht bij de deelnemers zit en zich in de halve cirkel bevindt is er wel een zekere mate van hiërarchie. Het is overduidelijk dat de spreker de expert is, maar zich toch ook onderdeel voelt van de groep. Net zoals een sportcoach dus. 
  • Actief. Deze opstelling maakt je deelnemers actief. Er staan geen stoelen voor je waar je je achter kunt verschuilen, dus actieve deelname is verzekerd. 

De 'Matchmaker' 

Gek genoeg wordt De 'Matchmaker' niet vaak gebruikt. Het is een van mijn favoriete opstellingen, juist omdat het ongebruikelijk is. Hiermee zet je de deelnemer direct op scherp, omdat ze iets krijgen dat ze niet verwachtten. Kenmerken op een rij:

 

  • To stoel, or not to stoel? In deze opstelling kun je er voor kiezen geen stoelen te gebruiken, maar mensen te laten staan of op de grond te laten zitten. Dit voorkomt dat je luisteraar inzakt, het nodigt mensen uit tot rondlopen en ontmoeten wat de sfeer heel dynamisch maakt. Of je vraagt de deelnemers soms een stoel te pakken en hem op sommige momenten weer weg te zetten.
  • Actief. Dit is de meest actieve vorm die ertussen staat. De deelnemers lopen rond, wisselen van plek en krijgen zo de mogelijkheid in gesprek te gaan met alle aanwezigen. 
  • Speeltuin. Er zijn geen vaste regels voor waar je moet zitten of staan, dus deelnemers gaan de ruimte zien als een speeltuin en de spreker/coach is er om alles te overzien. 
  • Matchmaker. Waarom heet deze opstelling De 'Matchmaker'? Als coach of trainer kun jij mensen aan elkaar koppelen, waarvan je denkt dat zij goed zouden kunnen samenwerken of kennis kunnen delen. Met vaste zitplaatsen gebeurt dit veel minder snel.  

Ooit gedacht dat de opstelling van de stoelen zo'n grote impact zou hebben op het verloop van je bijeenkomst? Misschien onbewust al wel, maar nu kun je het doelmatig inzetten om jouw presentatie, training of vergadering een bepaalde kant uit te sturen. 

 

Probeer ze maar eens uit en ik vind het altijd leuk om te horen wat je bevindingen zijn!