5 redenen waarom we goede liedjes (en verhalen!) onthouden

Waarom blijven sommige liedjes zo lang en hardnekkig in je hoofd hangen? Hier zijn vijf redenen waarom je meezingt met het refrein van je lievelingsliedje, en daarmee vijf tips om je eigen verhaal memorabeler te maken. 


1. Je herkent jezelf in de kernzin

 

Het refrein van een liedje is het moment waarop de kernboodschap duidelijk wordt. Het is het belangrijkste gedeelte van een song. 

Laten we eens kijken naar het refrein van ‘Love Me Harder’ van Ariana Grande. 

 

’cause if you want to keep me

you gotta gotta gotta gotta gotta love me harder’

 

De boodschap in dit liedje wordt glashelder in het refrein: 'Als je me wilt, zul je voor me moeten werken'. Het is een catchphrase die er geen doekjes om windt EN het spreekt bijna elke vrouw en elk meisje aan. Wie wil er nu niet zó gewild zijn dat iemand extra moeite voor je doet? Van giechelende schoolmeisjes die hartjes in hun agenda tekenen tot huisvrouwen die dromen over Jane Eyre: deze boodschap is herkenbaar voor de specifieke doelgroep.

     

    2. Hoge uithalen worden bewaard tot het refrein 

     

    Er is een ongeschreven regel die te maken heeft met de zangmelodie, en ik koppel deze melodie aan verbaal een verhaal overbrengen. Als ik een ‘truc’ geleerd heb in mijn jaren als songwriter, is het wel deze: zorg ervoor dat er een grote melodieuze sprong zit in je refrein. Dit betekent vaak: bewaar je hoge noten voor het belangrijkste stuk. Als je de radio aanzet om een paar hits te beluisteren, zul je merken dat de hoge noten in de zangmelodie vaak in het refrein zitten. Ook zijn de noten hier vaak wat langgerekter: de woorden en lettergrepen worden langer gemaakt. 

    Waarom wordt dan gedaan? Omdat dit het gedeelte is dat de nadruk moet krijgen in het verhaal. Opnieuw: de kernboodschap. 

    Wat voorbeelden: 

     

    ‘And I will always love you’ — Mariah Carey

    ‘Near, far, wherever you are’ — Celine Dion

    ‘Would you please have mercy on me’ — Shawn Mendes

     

    Verbale storytelling, bijvoorbeeld als je een toespraak of presentatie houdt, kan ook een boost krijgen als je dit effect in je achterhoofd hebt. Als je die ene zin die je verhaal samenvat op een net andere toonhoogte brengt of tempo aanpast, kan je boodschap er nóg meer uitspringen. Het ‘refrein-effect’. 

    3. Herhaal, herhaal, herhaal

     

    Wat is een van de meest opvallende eigenschappen van een refrein? Het herhaalt zich! De tweede keer dat een refrein voorbijkomt, is het al ietsje bekender, en als de catchphrase waar ik het al eerder over had eenvoudig, herkenbaar en met een goede melodie gebracht wordt, zou het zomaar kunnen dat je hem dan al onthouden hebt. Als het refrein dan voor de derde keer langskomt, is het niet gek als er mee wordt geneuried, gefloten of schaamteloos gebruld. Vooral als er binnen dat refrein ook nog eens herhaling zit:

     

    ‘So beat it, beat it, beat it, beat it — no one likes to be defeated’ — Michael Jackson

    ‘Gimme gimme gimme a man after midnight’ — ABBA

    ‘She loves you, yeah, yeah, yeah, she loves you yeah, yeah, yeah’ — The Beatles

     

    Herhaling helpt overduidelijk om niet alleen een liedje te onthouden, maar ook jouw verhaal! Maar dat niet alleen: een ander heel belangrijk aspect van herhaling in een liedje of verhaal is het oh zo interessante ‘Spel Der Verwachtingen’. 

    Ik vergelijk een lied of een verhaal graag met een golf. Het gaat op en neer in energie, en zodra we laag zijn (coupletten) wéét je dat er een moment komt wanneer we weer hoog zijn (refreinen). De manier waarop je over deze golf surft maakt een liedje extra interessant. Misschien laat je je luisteraars net iets langer wachten voordat je van laag naar hoog gaat, of doe je dat juist snel en onverwacht. In storytelling kun je dit ook doen: bouw op naar de kern van je boodschap, versier die dan met details en voorbeelden, bouw weer op naar je kernboodschap maar wacht nét iets langer voordat je die daadwerkelijk de revue laat passeren, of gooi die juist onverwacht weer in de groep… Spelen met verwachtingen houdt je publiek gefocust en gefascineerd. En mensen onthouden het wanneer ze iets fascinerend vonden. 

       

      4. De opbouw en de details

       

      Een liedje bestaat uit meer dan een refrein alleen. Zonder opbouw is het niks. Het intro en de coupletten schilderen het decor, zowel in melodie als in tekst. 

      Je kunt de melodie van een couplet vergelijken met de manier waarop je een verhaal verbaal overbrengt. Is de muziek kalm, verdrietig, mysterieus? Spreek je zacht of energiek, langzaam of snel? 

       

      Welke details gebruik je om de setting van je verhaal te omschrijven? Waar zijn we, wanneer, met wie, wie vertelt het verhaal?

      Het couplet is het moment waarop deze details aan bod komen, tussen de refreinen in, de ‘lage’ plekken van de golf. Dit is waar de context van je kernboodschap tot stand komt. Een juiste sfeer scheppen is de basis van een herkenbaar refrein. En ook al zijn de coupletten vaak niet de stukken van het lidje dat je meezingt onder de douche, ze zijn nodig om het refrein de aandacht te geven die het nodig heeft. 


      Laten we ‘All Of Me’ van John Legend er eens bijpakken. De kernboodschap is vrij eenvoudig: alles van mij houdt van alles van jou. De gedetailleerde coupletten zetten dit kracht bij: voorbeelden, acties, vergelijkingen schetsen als het ware een setting waarin het verhaal zich afspeelt.

       

      What would I do without your smart mouth?

      Drawing me in, and you kicking me out

      You’ve got my head spinning, no kidding, I can’t pin you down

      What’s going on in that beautiful mind

      I’m on your magical mystery ride

        5. Verras ons (en jezelf) door de regels overboord te gooien

         

        Laten we het eens hebben over de Top2000. Welk liedje staat al jaren op nummer 1 (enkele uitzonderingen daargelaten)?

        Bohemian Rhapsody van Queen.

        Dit liedje heeft geen duidelijk refrein, veel te veel delen, verschillende boodschappen en niets is eenvoudig - en zie, we stemmen massaal op dit lied, jaar na jaar. 

        Wat kunnen we hiervan leren? 

        Durf anders te zijn! Wees je bewust van de regels, maar weet wanneer je ze beter kunt overtreden. Niets is onveranderbaar en elke uitvinding was ooit nieuw en controversieel. Als je iets volledig unieks doet, dat ongewoon en opvallend is, zou het zomaar juist de verdiende aandacht kunnen krijgen. 

        Dus wat kun je doen om jouw verhaal net zo pakkend te maken als een catchy refrein?

         

        1. Zorg voor een herkenbare en pakkende kernboodschap of catchphrase;
        2. Leg de nadruk op de juiste boodschap, op de juiste momenten, op de juiste manier;
        3. Herhaal de boodschap!
        4. Onderschat de details, de sfeer en de setting niet;
        5. Leg al het bovenstaande naast je neer.